Pojęcie terapia oznacza proces opiekowania się i oddziaływania na drugiego człowieka tak, aby proces ten nie wymagał stosowania środków farmakologicznych. Terapia jest najczęściej adresowana do osób niepełnosprawnych psychicznie jak i fizycznie.
Założenia terapii zajęciowej jakie są najczęściej wymieniane w literaturze to : maksymalne wykorzystanie potencjału, jaki tkwi w każdym człowieku, aktywizacja i usprawnianie fizyczne oraz umysłowe poprzez celowe działania, które mają zazwyczaj charakter ciągły, np. zajęcia muzyczne, plastyczne czy też ruchowe.
Udział w warsztatach terapii zajęciowej daję możliwość wyrażania swoich uczuć, poprzez uczestnictwo w zajęciach, które najbardziej odpowiadają uzdolnieniom i zainteresowaniom osób uczestników. Można stwierdzić, iż terapia zajęciowa jest formą rehabilitacji społecznej, która ma na celu włączenie osób z różnego rodzaju niepełnosprawnościami do uczestnictwa w normalnym życiu, aby te osoby nie czuły się odosobnionymi jednostkami.
Terapia w DPS Zameczek daje każdemu z naszych mieszkańców szansę wyróżnienia się w indywidualnej formie, określonej predyspozycjami i możliwościami mieszkańca. W ramach terapii zajęciowej prowadzone są:
Usprawnianie poprzez pracę
- ergoterapia – terapia ta wykorzystuje prace domowe i prace w różnego rodzaju pracowniach tematycznych. Powierzane podopiecznym zadania muszą być krótkotrwałe i nie powinny obciążać chorego.
Usprawnianie poprzez sztukę
- arteterapia– metoda ta ma za zadanie przedstawienie emocji, wyobraźni podopiecznych poprzez kontakt ze sztuką. Jak podaje Włodarczyk K. metoda ta pozwala na wzbogacenie własnej osobowości. Pracownie przeznaczone do arteterapii powinny mieć przyjazną, ciepłą atmosferę. Powinny być miejscem pełnym kolorów i światła a także wyczuwalnej radości i wszechobecnej przyjaźni do drugiej osoby. Nasz dom pomocy społecznej arteterapię prowadzi najczęściej w formie techniki plastycznej. Nasi podopieczni wykonują rysunki kredką, węglem, mazakiem. Mieszkańcy naszego domu poprzez techniki plastyczne uczą się kształtów, użycia kolorów, a w ich pracach możemy dopatrzeć się symboli, za pomocą których próbują wyrazić swoje uczucia i porozumiewać się z otoczeniem.
- muzykoterapia ma wpływ na nasze samopoczucie i nastrój oraz pozwala na redukcję a nawet całkowite uwolnienie się od napięcia psychicznego. Podstawowym środkiem oddziaływania w muzykoterapii jest dźwięk, muzyka, która często jest wyzwalaczem i katalizatorem przeżyć i emocji. Ze względu na techniki stosowane obecnie w muzykoterapii wyróżnia się podział na: muzykoterapię aktywną oraz muzykoterapię receptywną, której podstawą jest słuchanie muzyki, relaksacja i wizualizacja. Już sam kontakt z muzyką, jej odtwarzanie lub tworzenie ma znaczący walor terapeutyczny. W zajęciach muzykoterapii może uczestniczyć każda osoba, bez względu na poziom jej umiejętności muzycznych, stopień niepełnosprawności, czy rodzaj zaburzeń.
Muzyka wpływa na:
· samopoczucie człowieka
· napięcie mięśni
· układ krążenia (podwyższa lub obniża puls)
· działa na układ pokarmowy i oddechowy
· odpowiednio dobraną muzykę stosuje się w łagodzeniu bólu
· oddziaływanie muzyką stosuje się w chorobach psychosomatycznych, a także w rehabilitacji narządów ruchu
Cele muzykoterapii:
· uspokojenie, rozluźnienie
· poznanie
· zabawa
· poznanie siebie nawzajem
· kulturotwórcza
· wytworzenie za pośrednictwem muzyki równowagi pomiędzy sferą przeżyć emocjonalnych a procesami fizjologicznymi
Mieszkańcom Domu oferuje się następujące formy muzykoterapii:
· Muzykoterapia bierna: słuchanie muzyki, udział w zabawach tanecznych, wieczorkach i ogniskach integracyjnych
· Muzykoterapia czynna: uczestnictwo w Zespole Śpiewającym, występy wokalne, nauka piosenek, poznawanie instrumentów muzycznych.
· Reprezentowanie Domu na zewnątrz: przeglądy i festiwale dla osób niepełnosprawnych
- biblioterapia– cele stosowanie biblioterapii to : wywarcie zmiany nastroju, rozbudzenie wyobraźni czytelnika, kształtowanie prawidłowej postawy moralnej jak i społecznej, pokonanie poczucia osamotnienia, wzmocnienie wiary we własne siły, redukcja stresu. Terapia ta jest prowadzona poprzez czytanie jak i interpretowanie dzieł literackich. Osoba biorąca udział tej formie terapii ma do wyboru dwie możliwości uczestnictwa: udział czynny –gdzie uczestnik może sam wybierać sobie literaturę i ja czytać lub też uczestnictwo, bierne –gdzie jedynie słucha czytanych przez prowadzącego terapię fragmentów poezji lub prasy. W ramach zajęć z biblioterapii podopieczni mogą tworzyć własną bibliotekę ulubionych pozycji literatury, dbać o prowadzony swój księgozbiór. Na zajęciach oprócz czytania mieszkańcy mogą pisać różno tematyczne artykuły, recytować wiersze.
Chromoterapia – wykorzystywanie kolorów do terapii. Czasem nawet nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak wielką rolę odgrywają kolory w naszym życiu. Często bagatelizujemy ich znaczenie, a co za tym idzie, ich wpływ na nasze samopoczucie, stan emocjonalny czy fizyczny.
Psycholodzy udowodnili, że kolory wpływają na psychikę człowieka tak bardzo, że potrafią zmieniać nastroje, a tym samym poprawiać zdrowie psychiczne i fizyczne. Dlatego też w naszym ośrodku do terapii wykorzystujemy również barwy i kolory np. podczas zajęć w Sali Doświadczeń Świata. Inny przykład wykorzystania chromoterapii to odpowiedni dobór kolorów w pomieszczeniach do pracy, nauki, odpoczynku. Terapię kolorem wykorzystujemy również podczas stymulacji polisensorycznej, gdzie sale zajęć zmieniają swój wystrój, dekoracje zgodnie z aktualną porą roku.
Aromaterapia – jest prostą metodą naturalnej medycyny, która opiera się na zastosowaniu leczniczych i terapeutycznych właściwości roślin z wykorzystaniem odpowiadających im olejków eterycznych, wprowadzonych do organizmu przez drogi oddechowe(wąchanie, wdychanie, inhalacje). Aromaterapia łagodzi wiele dolegliwości fizycznych i psychicznych, a jej głównym celem jest przywracanie równowagi ciała i umysłu oraz wspomaganie i stymulowanie własnych, naturalnych sił obronnych organizmu. Najistotniejszą cechą aromaterapii i stosowania w tej metodzie olejków eterycznych jest różnorodność i wszechstronność ich oddziaływania. Aromaterapia jest znakomitym antidotum na stres, napięcie, zdenerwowanie, bezsenność.
Poranny krąg – jest metodą, którą określamy jako wielozmysłową. Obejmuje swym zasięgiem wszystkie zmysły: dotyk, wzrok, słuch, węch i smak. Proponowane w niej oddziaływania mają aktywizować zmysły w sposób odmienny dla każdej pory roku, aby podkreślać zmiany zachodzące w przyrodzie. Świat przyrody jest źródłem zróżnicowanych bodźców. Każda pora roku kojarzy się nam z kolorem, smakiem, obrazem, zapachem itp. Metoda Porannego Kręgu przypisuje każdej z pór roku inną symbolikę. Tutaj kalendarz narzuca kolor, żywioł, smak, zapach, bodźce wzrokowe, słuchowe, wystrój sali – wszystko czym planujemy stymulować naszych wychowanków. Polisensoryczne pobudzanie zmysłów jest najlepszym sposobem przekazywania cennych informacji o tym co nas otacza, a najlepszymi pomocami dydaktycznymi są te zaczerpnięte z natury.
Zabawy ruchowe – stosuje się dla poprawy nastroju, ułatwienia komunikacji i łagodnego wprowadzania do trudniejszych zadań terapeutycznych. Są one okazją do spontanicznych zachowań, a także uczą współdziałania i przestrzegania zasad.
Terapia zajęciowa jest dziedziną, która w ostami czasie rozwinęła się bardzo dynamicznie. Łączy ona w sobie zarówno naukę jak i praktykę. Celem terapii zajęciowej prowadzonej w domach pomocy społecznej jest pomoc podopiecznym w poprawie niezależności w czynnościach dnia codziennego, podniesienie poziomu samooceny jak również podniesienie poczucia własnej wartości, rozwijanie umiejętności manualnych jak i interpersonalnych, które zostały utracone w wyniku choroby, nieszczęśliwego wypadku jak i niepełnosprawności zarówno fizycznej jak i psychicznej.
